Ngày ấy, giữa bình nguyên Tây Bắc Chiều tháng tám, dưới ngọn cờ Tân Trào Đoàn quân, nghiêm mình thề quyết thắng Thời khắc ấy đã đến, cho dù đốt cháy dãy núi Trường Sơn, vẫn quyết tiến lên giành độc lập
Miền Nam, chính quyền Nhật buông súng Miền Bắc, những quảng trường reo hò Miền Trung, quốc triều từ ngôi báu Toàn dân ta hân hoan cách mạng tháng tám chiến thắng tưng bừng đất nước đứng trước trang sử mới
Rồi 2 tháng 9 ngôi sao vàng tung bay Bài tuyên ngôn phá tan gông xiềng năm châu Giữa Ba Đình nắng vẫn ấm áp theo lời Bác trước thế giới, vang vọng khắp trên toàn cầu Một Việt Nam mới khai sinh từ đây Ngọn cờ quyền dân tộc nay bắt đầu Khắp thuộc địa toàn nô lệ đứng lên giải phóng cho tự do
Nếu như dòng nước ngừng mạch phù sa ,sẽ thiếu vắng mùa màng Nếu như khô nắng hạn thì chồi non sao vươn mình lớn lên Nếu như không đắp bồi thì bờ bê mãi là những triền cát Làm sao xây nên vóc dáng cơ đồ khi đang còn nhiều trở trăn chưa nói
Agribank tiếp sức hôm nay, Cho cuộc sống hướng tới hiện đại Cùng tiếp sức trước khó khăn thăng trầm Trên hành trình cùng nhà nông đi tới
Agribank tiếp sức tương lai Như dòng nước tiếp sức mùa màng Cùng thấu đáo trước suy tư Vì cuộc sống tiếp nối không ngừng Và cùng chi nhánh Lý Thương Kiệt Cùng gửi trao cho ngày mai Và cùng chi nhánh Lý Thường Kiệt Cùng bắt tay xây cơ đồ.
Trong đêm nay, Hãy tăng nhịp theo tiếng máy Những giai đoạn cuối công trình Trước khi bình minh bắt đầu Rồi ngày mai, Dưới ngôi sao vàng tung bay Những gương mặt đầy rạng rỡ Trước công trình thế kỷ Người anh em Giữa công trường đầy nắng gió Quyết tâm hoàn thành đêm nay Như lời đã hẹn
Ta đã ước hẹn bằng lời tâm giao Của màu áo C - C - 1 (one) ngày nay Của người kỹ sư kiến trúc xây dựng Trên dàn giáo công trình Việt Nam
Khi đất nước ngày càng nhiều đổi thay Cần bày tay khối óc những thợ xây Và chúng ta đã không ngại ngần Quyết đi tới chưa bao giờ lui
Hoàn thành ngay trong đêm nay Những khu nhà máy hiện đại Hoàn thành ngay trong đêm nay Những ngôi trường của tương lai Hoàn thành ngay trong đêm nay Những cung đường nối chân trời Hoàn thành ngay trong đêm nay Những công trình vượt thế kỷ Với lá cờ dẫn đầu Trong màu áo C-C-1 Việt Nam
Tổng công ty Xây dựng số 1 (Contruction Corporation No.1 – gọi tắt là C.C.1), là một tập đoàn xây dựng đa ngành nghề trong nước, được chuyển đổi từ một doanh nghiệp Nhà nước trực thuộc Bộ Xây Dựng của Việt Nam. C.C.1 được xem là một trong những đơn vị xây dựng hàng đầu cho các dự án mang tầm quốc gia. Xem thông tin về Tổng công ty tại đây
Cuối năm 2024, một người bạn công tác tại Tổng Công ty Xây dựng số 1 (gọi tắt là C.C.1) mời tôi đến gặp tổng giám đốc, để đặt hàng viết một bài hát nhân kỷ niệm 45 năm thành lập. Cũng như nhiều đơn vị trước kia, khi viết bài theo yêu cầu, tôi thường yêu cầu được tham quan trực tiếp đơn vị. Và sau buổi trò chuyện, chúng tôi đã lên kế hoạch tham quan một số dự án lớn mà C.C.1 đang tham gia tại tỉnh Quảng Bình, Tây Nguyên và một phần tuyến đường cao tốc.
Tuy nhiên, một tuần sau, bạn tôi gọi điện báo cuối tuần thủ tướng Phạm Minh Chính sẽ đến làm việc với các đơn vị đang thi công nhà ga T3 của sân bay Tân Sơn Nhất, nơi C.C.1 cũng đang tham gia xây dựng. Và anh mời tôi cùng đến để tham quan kết hợp tìm hiểu.
Chiều hôm ấy, chúng tôi đến nhà ga như kế hoạch. Vì còn ngồn ngang, nên nhà ga T3 chưa có phòng họp riêng, mà cuộc làm việc với thủ tướng phải diễn ra ở không gian mở của tầng 2. Vì vậy, người ta phải sắp xếp hệ thống âm thanh, và cũng vì đó mà chúng tôi có thể nghe rõ những nội dung mà thủ tướng chỉ đạo.
Một trong những lời chỉ đạo của thủ tướng Phạm Minh Chính mà chúng ta thường nghe nhiều lần trên TV, nhưng hôm nay cũng được nhắc lại. Đó là câu “làm ngày làm đêm,…ăn tranh thủ – ngủ khẩn trương…”. Câu nói này bất chợt khiến tôi nảy ra ngay ý tưởng viết bài hát về một công trình làm việc xuyên đêm để kịp tiến độ. Qua đó nêu được tinh thần làm việc trách nhiệm của đơn vị.
Sau khi về, tôi nói với bạn tôi rằng không cần đi tham quan các tỉnh nữa. Và bắt đầu viết sơ lược dàn ý, sau đó điều chỉnh dần bài hát. Đối với tôi, việc đưa những từ ngữ đặc thù chuyên ngành xây dựng vào giai điệu không có gì là khó, thậm chí khá mượt mà. Chẳng hạn như “giàn giáo”; “công trình”; “kỹ sư”… Và tôi cũng đã làm tương tự như trong các ca khúc “Bài ca kỳ nghỉ hồng” (chiến dịch Kỳ nghỉ hồng); hay “Người vẽ nguồn sáng tương lai” (Công ty Tư vấn Xây dựng Điện 2)…
Tựa đề ban đầu mà tôi hài lòng là “Hoàn thành ngay trong đêm nay”. Đây là câu điệp khúc lặp lại trong bài hát, và cũng là cách đặt tựa đề dễ dàng nhắc nhớ cho người nghe. Tuy nhiên, anh bạn tôi thích cụm từ “công trình thế kỷ” trong bài hát hơn. Và anh đề nghị tôi sửa thành “C.C.1 Xây dựng công trình thế kỷ”, chính thức là tựa đề của bài hát kỷ niệm 45 năm thành lập Tổng Công ty Xây dựng Số 1.
Phi trường giờ đây dẫu đã khuya Trên đường băng phi cơ nối tiếp về Những dòng người từng hàng tiếp bước nhau Chờ đặt chân vào thành phố muôn tiếng cười Có những người miệt mài trước máy soi Vẫn im lặng nhìn qua những dáng hình Dấu thông hành của Việt Nam mến yêu Vừa đặt lên thay lời chào đón.
Người đồng chí an ninh cửa khẩu Bước chân trên đường băng trong nắng gió Một trọng trách trong tim chưa hề quên Giữ cổng trời bình yên thành phố Bác Người đồng chí an ninh cửa khẩu Ánh sao trên cầu vai luôn lấp lánh Cùng rọi chiếu trắng đen đang ẩn sâu Giữ cổng trời Việt Nam sáng tương lai.
Tháng năm nào khi tiếng súng đã yên Những binh đoàn đầu tiên đã hướng về Đắp xây lại đường băng với ước mơ Một Việt Nam bay trên đôi cánh hồng Ước mơ này ngày càng một lớn hơn Bầu trời quê hương mở ra thêm cánh cửa Đón muôn ngàn đường bay khắp bốn phương Được đặt lên trên vai người chiến sĩ
Người đồng chí an ninh cửa khẩu Đã bao phen chặn từng cơn sóng gió Kẻ thù vẫn mưu toan kế hiểm sâu Trước thanh bình của Việt Nam được thống nhất Người đống chí an ninh cửa khẩu Trí tâm can trường trong chiến đấu Dù cuộc sống hôm nay bao nhọc nhằn Vẫn trung thành nguyện chân chính trong tim
Đây là câu hỏi mà nhiều hội thi văn nghệ đều thắc mắc trước khi bước vào các vòng tranh tài. Với tư cách một nhạc sĩ chấm giải 20 năm nay, tôi sẽ giải thích phương pháp chấm điểm khá thú vị của các vị giám khảo. Nếu bạn áp dụng đúng sẽ “không trượt phát nào”!
Phần lớn khi các tổ chức đề ra hội thi văn nghệ, họ thường đưa ra cách chấm điểm của ngành sư phạm trước kia. Đó là thang điểm 10 (hoặc 100). Trong đó chia ra các cột: điểm kỹ thuật; trang phục; phong cách. Tuy nhiên, họ không đưa ra được tiêu chí cụ thể nào. Ví dụ, với điểm kỹ thuật thì phải đạt nội dung gì, và lỗi gì sẽ bị trừ bao nhiêu? Hay trang phục thế nào là phù hợp?
Nói đâu xa, ví dụ một đơn vị tham gia tiết mục “chiếc áo bà ba”, thì trang phục áo bà ba không phân biệt áo truyền thống hay áo cách điệu. Thế nhưng, đơn vị khác thi tiết mục về Đoàn thanh niên, thì không thể nào cách điệu chiếc áo Thanh n niên Việt Nam được. Vậy giám khảo sẽ căn cứ vào đâu mà chấm điểm?
Vì vậy, đã từ lâu, các nhạc sĩ đã có phương pháp chấm điểm hội thi văn nghệ riêng, đưa ra kết quả 100% chính xác. Nếu tôi không lầm, phương pháp chấm điểm này có từ cuộc thi Tiếng hát truyền hình TP.HCM, nơi được xem là ngưỡng cửa bước vào con đường ca hát chuyên nghiệp cho các ca sĩ như: Đức Tuấn; Thu Minh; Đàm Vĩnh Hưng; Quốc Đại, Hồ Bích Ngọc, Bonner Trinh…
Nhạc sĩ Xuân Nghĩa – giám khảo các hội thi văn nghệ quần chúng
.. I. Phương pháp chấm điểm hội thi văn nghệ như sau:
Thông thường, các hội thi văn nghệ sẽ phân chia ra các thể loại: đơn ca; song – tam ca – tứ ca; tốp ca – hợp xướng; múa. Các nhạc sĩ sẽ chấm:
Thang điểm: 20
Điểm sàn: 17,1
Sai số: 0,1
Trong đó, phân chia 3 mức, và điểm đánh giá căn cứ như sau:
Mức
A (Điểm loại)
B (Điểm cân nhắc)
C (Điểm chọn)
Điểm
Từ 17,1 đến 18,0
Từ 18,1 đến 19,0
Từ 19,1 đến 20
Hát đơn ca
– Lỗi sai cao độ – Lỗi sai trường độ – Lỗi sai phát âm (nhiều) – không thuộc bài – Không hoàn thành hết bài
– Không mắc lỗi trong mục A – Không có sắc thái – Sai phát âm (ít) – Sai chữ (ít) – Giám khảo không đưa ra được lựa chọn
– Không mắc lỗi mục A, B – Có đầu tư như múa phụ họa; hát bè. – Tạo ấn tượng tốt
Hát song ca – tam ca – tứ ca
– Lỗi sai cao độ – Lỗi sai trường độ – Lỗi sai – Không thuộc bài – Không hoàn thành hết bài
– Không mắc lỗi trong mục A – Không có sắc thái – Sai phát âm (ít) – Không hát bè – Giám khảo không đưa ra được lựa chọn
– Không mắc lỗi mục A, B – Có đầu tư như múa phụ họa – Không hát bè nhưng thể hiện tốt – Tạo ấn tượng tốt
Hát tốp ca
– Lỗi sai cao độ – Lỗi sai trường độ – Lỗi sai – Không thuộc bài – Không hoàn thành hết bài
– Không mắc lỗi trong mục A – Không có sắc thái – Sai phát âm (ít) – Không hát bè – Giám khảo không đưa ra được lựa chọn
– Không mắc lỗi mục A, B – Có đầu tư như múa phụ họa – Không hát bè nhưng thể hiện tốt – Tạo ấn tượng tốt
Múa
– Không có nội dung – Động tác không đều – Không hoàn thành hết bài
– Không mắc lỗi mục A – Động tác múa đơn điệu – Trang phục không phù hợp hoặc đơn điệu
– Không mắc lỗi mục A, B – Có đông thí sinh tham gia – Tạo ấn tượng tốt
Để thực hiện, hội đồng giám khảo phải ít nhất 3 người và luôn là số lẻ (để dễ biểu quyết). Mỗi giám khảo chấm độc lập và mang tính chủ quan. Đặc biệt, với bảng phân loại trên, nếu cá nhân 1 giám khảo không biết nên “chọn” hay “loại”, vị giám khảo có thể đưa vào mức điểm cân nhắc. Để cho hai giám khảo còn lại quyết định số phận tiết mục. Nếu hai giám khảo còn lại đều chủ quan đánh giá “điểm chọn”, thì khả năng thí sinh đó lọt vào thang điểm C rất cao. Còn nếu ngược lại, tiết mục đó sẽ bị loại. Như vậy ta thấy 3 giám khảo, mỗi vị đều chấm chủ quan (có quyền thích, ưu ái, hay ghét bỏ). Nhưng khi cộng lại, kết quả sẽ là công thức sau:
chủ quan 1 + chủ quan 2 + chủ quan 3 = khách quan
.. II. Cách trình bày bảng điểm sao cho đúng
Như tôi đã trình bày ở phần mở đầu, nhiều Ban tổ chức “vẽ” ra những bảng điểm với đủ các tiêu chí như kỹ thuật; trang phục; phong cách… trong khi đó, những tiêu chí này không thể chấm được. Ngoài ra, nhiều trường hợp sau khi Ban giám khảo chúng tôi chấm xong, không ít ban thư ký đã lúng túng khi dò điểm để nhập liệu. Tất cả đều do cách trình bày bảng điểm không chuyên nghiệp, vừa dư vừa thiếu. Vì vậy, tôi xin đưa ra mẫu bảng điểm để các bạn có thể dựa vào đây mà thiết kế bảng điểm cho đơn vị mình.
Tên tổ chức Chủ đề hội thi văn nghệ Ngày tháng, địa điểm tổ chức
Bảng điểm
Tên giám khảo
STT
Tiết mục
Sáng tác
Đơn vị
Thể loại
Điểm đơn ca
Điểm song ca tam ca tứ ca
Điểm tốp ca
Điểm múa
01
Thành phố tình yêu và nỗi nhớ
Phạm Minh Tuấn / thơ: Nguyễn Nhật Ánh
L41
Đơn ca
19,3
02
Khát vọng
Phạm Minh Tuấn
L04
Đơn ca + múa minh họa
18,3
18,6
03
Bác đang cùng chúng cháu hành quân
Huy Thục
L12
Tốp ca múa
19,4
18,5
04
Đời mình là một khúc quân hành
Diệp Minh Tuyền
L24
Tốp ca
18,8
05
Con kênh xanh xanh
Ngô Huỳnh
L14
Song ca + múa
18,9
18,6
06
Quê hương ba miền
Thanh Sơn
L15
Tam ca
19,2
07
Múa hoa sen dâng Bác
L14
Múa
19,3
08
…
…
…
…
Ký tên
Trên đây là những cột cần có trong một bảng điểm. Trường hợp muốn rút gọn hơn, bạn cũng có thể gộp các cột điểm thành 1 cột chung gọi là “điểm”. Hay nếu bạn muốn chấm điểm múa minh họa (của những tiết mục ca) như một tiết mục múa bình thường, thì tạo riêng cột điểm múa bên cạnh điểm hát.
Với cách trình bày này, ban giám khảo dễ dàng đối chiếu điểm từng thể loại. Cũng như việc tổng hợp kết quả cũng thuận tiện hơn đối với ban thư ký.
.. III. Giải đáp mở rộng
Trường hợp nào thì được thu âm hát bè trước?
Trả lời: Nguyên tắc đi thi hát, thì phải hát thật. Nhưng do thể loại mà bạn đăng ký. Như thể loại hát đơn ca, thì tiêu chí chấm điểm dựa trên chất giọng cá nhân. Và những phần hát bè được xem là phụ họa. Và vì thế, bạn có thể thu âm hát bè trước cho thể loại đơn ca. Tuy nhiên, việc thu âm trước phần bè, chỉ giúp cho tiết mục thể hiện của bạn có phần hấp dân hơn. Nhưng không ảnh hưởng đến điểm như múa minh họa. (Nếu bạn cần thông tin về phòng thu âm, hãy tham khảo phòng thu của nhạc sĩ Xuân Nghĩa tại đây)
Trường hợp hát bè trực tiếp trên sân khấu, sẽ là điểm cộng nếu như tiết mục của bạn bị trùng điểm. Đồng thời, có thể sử dụng diễn viên chuyên nghiệp để hát bè phụ họa cho tiết mục đơn ca. Còn đối với thể loại song ca; tam ca; tốp ca, thì hát bè là một nội dung để chấm điểm. Vì thế bạn không được thu âm trước, cũng như không được đưa diễn viên chuyên nghiệp vào đội hình.
Nếu đăng ký thể loại: đơn ca múa, sẽ được tính điểm thế nào?
Trả lời: Bạn phải căn cứ vào cơ cấu giải thưởng mà ban tổ chức đề ra. Nếu không có giải thưởng cho thể loại “đơn ca múa minh họa “, mà chỉ có “đơn ca”, thì ban giám khảo chúng tôi sẽ chấm tiết mục này theo hình thức mà Ban tổ chức đã quy định. Và phần múa minh họa được xem là điểm cộng trong trường hợp phải đánh giá hai tiết mục bằng điểm.
Nếu Ban tổ chức muốn có giải thưởng cho phần múa minh họa?
Trả lời: Ban tổ chức nên chia tiết mục dự thi thành 2 cột điểm, cột thứ nhất là điểm đơn ca; cột thứ hai là điểm múa minh họa. Như vậy cùng một tiết mục, Ban giám khảo có thể chấm tách bạch 2 nội dung. Điểm múa minh họa sẽ được đối chiếu với thể loại múa. Tuy nhiên, để làm được điều này, Ban tổ chức phải quy định định rõ cho các đơn vị dự thi để họ chuẩn bị. Đặc biệt là tránh việc đưa những diễn viên chuyên nghiệp vào đội hình. Bới điểm thể loại múa đòi hỏi phải là “cây nhà lá vườn”.
Có nên giữ cột điểm trang phục và phong cách cho thí sinh quần chúng?
Trả lời: Vì thi văn nghệ là một “bộ môn” đặc thù, nó không thể phân chia rạch ròi như toán – văn. Mỗi tiết mục dự thi đều được Ban giám khảo đánh giá theo thứ tự: 1 – kỹ thuật hát; 2 – phong cách; 3 – sự đầu tư (trang phục; minh họa; phụ họa). Tức là thí sinh phải đạt được số 1, lọt vào thang điểm chọn, lúc đó mới tính tới số 2, và 3. Còn đối với các thí sinh, họ đều so kè nhau về mặt kỹ thuật, ai hát hay hơn ai, chứ không phải ai mặc đẹp hơn ai, hay ai “quậy” hơn ai. Vì thế không thể có chuyện mặc đẹp hát phô lại điểm cao hơn hát hay mà trang phục đơn điệu. Trang phục và phong cách đều được ban giám khảo xếp vào điểm lợi thế khi so sánh với những thí sinh đồng hạng khác. Và câu trả lời là: Không.
Tại sao lại là thang điểm 20 mà không phải là 10, rồi lấy điểm sàn là 7,1?
Trả lời: Thực ra, một cuộc thi thường có 3 vòng: Sơ kết; Bán kết; Chung kết. Và người ta chia ra: Vòng sơ kết sẽ có điểm từ 10,1 đến 14,0; Vòng Bán kết có điểm từ 14,1 đến 17,0; Và vòng chung kết có điểm từ 17,1 đến 20 như tôi đã trình bày ở trên. Tuy nhiên, đối với các doanh nghiệp, lượng thí sinh không nhiều như tiếng hát truyền hình đại chúng. Nên người ta chỉ tổ chức 1 vòng thi chung cuộc mà thôi.
Về lý do vì sao không chọn thang điểm 10. Vì như vậy, ta cũng phải chia vòng sơ kết từ 1 đến 4 điểm, bán kết từ 4,1 đến 7 điểm. Và chung kết từ 7,1 đến 10 điểm. Như vậy, chẳng hóa ra thí sinh hát hay mà chỉ 4 điểm ở vòng sơ kết? Coi sao được. Cho nên, các nhạc sĩ trước đây đã thống nhất một quy tắc chấm bất thành văn bản là thang điểm 20 như tôi nêu trên.
Có nhất thiết phải chia trung bình điểm của cả ba giám khảo không?
Trả lời: Nên có. Lý do chính là sau khi lấy điểm tổng và chia trung bình, chúng ta có điểm số được phép làm tròn. Ví dụ điểm kết quả sau khi chia trung bình là 19,68 sẽ làm tròn bằng 19,7. Và nếu bị trùng kết quả này, giám khảo có thể bàn thảo thêm một lần nữa, để quyết định xem thí sinh nào xứng đáng hơn. Còn nếu đế nguyên số tổng không chia, bạn sẽ có hai con số hàng trên 50 rạch ròi, và dễ khiến thí sinh xứng đáng bị vuột mất cơ hội. Như đã nói trên, thi văn nghệ là bộ môn năng khiếu, mang tính tương đối. Vì vậy điểm số sau khi chấm xong cũng phải cân nhắc đưa đến thống nhất một lần nữa, mới có thể thuyết phục những khán giả khó tính.
Không ít lần khi tôi tham gia ban giám khảo ở các cuộc thi văn nghệ quần chúng, hội diễn công ty… nhiều tiết mục song ca, tam ca, tốp ca đều bỏ qua một phần quan trọng: hát bè.
Tôi xin giải thích một chút về thang điểm chung của ban giám khảo. Chúng tôi thường chấm điểm trần là 20, điểm sàn 17, sai số 0,1. Trong đó, từ 17,1 đến 18,0 là điểm loại. Từ 18,1 đến 19,0 là điểm cân nhắc. Và từ 19,1 đến 20 là điểm chọn.
Như vậy, nếu với các tiết mục tốt (từ 2 người trở lên), nếu thiết hát bè, họ vẫn chỉ ở mức trên dưới 19 (chẳng hạn 18,9; 19,2…). Nhưng nếu bạn có hát bè, điểm của bạn sẽ được cộng thêm mức so sánh với đối thủ. Và khả năng lọt vào thang điểm 19,2 đến 19,8 rất cao.
Đương nhiên, hát bè là một kỹ thuật khó. Tuy không đòi hỏi trình độ chuyên nghiệp, nhưng người thực hiện được phải có năng khiếu và cảm âm tốt. Nếu trong đơn vị của bạn có một vài giọng ca “triển vọng” như vậy, hãy tận dụng người đó vào phần hát bè trong tốp ca để tham gia hội diễn.
Trong khuôn khổ bài viết, tôi xin bỏ qua kỹ thuật hát bè (bởi phải có thực phạm). Ở đây, tôi chỉ tập trung nên hát bè ở phần nào, và bạn cần gì?
.. 1. Bè từ đầu đến cuối thì sao?
Ở nhiều cuộc thi và hội diễn, giám khảo chúng tôi không ít lần thấy rằng, có nhiều bạn biết mình có khả năng hát bè, và gặp bài nào cũng bè từ đầu đến cuối. Bạn hãy tưởng tượng, khi nghe 2 người nói cùng một lúc, liệu bạn khó chịu không khi mà giọng này át giọng kia?
Vậy hát bè từ đầu đến cuối cũng thế. Đó là hai – ba giọng hát cùng một lúc, dễ tạo ra xung đột âm thanh với giai điệu chính.
Nói như vậy không phải là bạn không không được hát bè từ đầu đến cuối. Mà do môi trường thể hiện của quần chúng hạn chế điều này. Nếu bạn thực hiện hát bè trong phòng thu âm, các nhạc sĩ sẽ điều chỉnh âm lượng các giọng qua kỹ thuật mixing. Và bạn có thể nghe êm tai với bản master cuối.
Nhưng với sân khấu diễn trực tiếp, sự điều chỉnh micro tức thì rất khó. Nhất là khi người biểu diễn lại không chuyên, không biết cách điều tiết giọng cũng như cách cầm micro. Nên nhiều giọng hát bè nội lực át hẳn giọng chính đáng có.
Ngoài ra, việc hát bè từ đầu đến cuối không chuyên sẽ dẫn đến khả năng lạc giọng, hoặc hát phô khi biểu diễn. Vì vậy, đối với những đội văn nghệ quần chúng thì không nên lạm dụng điều này. Nó sẽ nguy hiểm đến điểm số của đơn vị bạn.
.. 2. Hát bè đoạn điệp khúc (khuyên dùng!)
Điệp khúc (hay còn gọi là Chorus) là đoạn nhạc mang tính tái hiện và cao trào trong một bài hát. Giai điệu thường đơn giản, dễ hát, và có tính cộng đồng. Nên các nhạc sĩ dễ phối bè cho nó. Trong thực tế, những bản ghi âm đều có hát bè ở phần điệp khúc, và phổ biến rộng rãi.
Tuy nhiên, với những bài hát có quãng quá rộng. Thậm chí dân chuyên nghiệp hát bè cũng phải “ngắc ngứ”. Vậy bạn sẽ làm thế nào? Xuân Nghĩa xin đề cử cho bạn phương pháp tiếp theo.
…việc hát bè từ đầu đến cuối không chuyên sẽ dẫn đến khả năng lạc giọng, hoặc hát phô khi biểu diễn…
.. 3. Hát bè từng vế câu trong đoạn nhạc
Trong kỹ thuật sáng tác, mỗi bài hát phổ thông thường được chia thành 2-4 đoạn: version A; version B; Chorus; Coda (nếu cần). Ca từ các đoạn có thể khác nhau, nhưng giai điệu thì giống nhau. Trong đó mỗi đoạn có ít nhất 2 câu. Mỗi câu có 2 vế.
Như vậy, thay vì hát bè từ đầu đến cuối (hoặc chỉ hát bè đoạn điệp khúc), bạn có thể áp dụng hát bè từng vế câu (hoặc câu nhạc). Thậm chí, với phương pháp hát bè đoạn điệp khúc trên, bạn cũng có thể chỉ hát bè một phần mà không cần thực hiện hết cả đoạn.
Lợi thế của phương pháp này, là bạn tạo nên sắc thái mới cho từng đoạn nhạc lặp lại. Chẳng hạn, ở version A hát lần 1, bạn không cần hát bè. Nhưng sang lần 2 sau giảng tấu (hoặc với version B) bạn có thể đưa phần hát bè từng vế câu vào, tạo nên sự khác lạ và chuyên nghiệp hơn.
Ngoài ra, phương pháp này cũng giảm áp lực hát bè đối với các “ca sĩ cây nhà lá vườn” trong công ty bạn, khi phải gồng mình để tập hát những giai điệu khó chịu.
Bạn có thể liên hệ phòng thu âm NXN của nhạc sĩ Xuân Nghĩa để trao đổi thêm về những nội dung này theo số zalo cuối trang
.. 4. Sáng tạo hát bè phức điệu
Trong thực tế, các phần bè đều do các nghệ sĩ biểu diễn bổ sung vào sau. (Chúng tôi gọi là người sáng tạo thứ 2). Còn bản thân tác giả chỉ viết giai điệu chính, ngoại trừ những bản hợp xướng. Vậy tại sao bạn không thử sáng tạo phần bè phức điệu cho đội văn nghệ của mình? Mà kỹ thuật đơn giản nhất là hát đuổi.
Chẳng hạn trong bài Hát trên nông trường xanh, tác già là nhạc sĩ Thế Hiển từng kể với tôi, câu mở đầu bài hát chỉ là “Nông trường cao nguyên, lòng tôi bao mến yêu…”, nhưng sau đó các nghệ sĩ biểu diễn đã “thêm” câu hát đuổi phổ biến đến nay:
Giọng chính: Nông trường cao nguyên Bè đuổi: (Nông trường cao nguyên) Giọng chính: Lòng tôi bao miến yêu Bè đuổi: (Lòng tôi bao mến yêu)…
Như vậy, chúng ta là người sáng tạo thứ 2, hoàn toàn có thể biến tấu trên một bài hát. Nhiều bạn còn thêm những giọng Chord (hơ hơ) vào trong bài. Đó cũng gọi là hát bè, và đương nhiên được giám khảo đánh giá cao.
Tuy nhiên, kỹ thuật này đòi hỏi bạn phải có khả năng hòa âm khá tốt. Vì nó liên quan đến những hợp âm xuất hiện trong bài. (Nếu không làm được, bạn hãy tham khảo các nhạc sĩ có kinh nghiệm ở các phòng thu âm hiện nay).
.. Kết luận
Trong thang điểm chấm của ban giám khảo đối với các chương trình văn nghệ quần chúng, chúng tôi không phân biệt hát bè nhiều hay ít mà chỉ cần có hát bè là điểm số đã được nâng lên một bậc. (Nếu hát bè phô đương nhiên điểm sẽ bị hạ xuống mức không mong đợi).
Có những bài hát bè nhiều, nhưng lại quen thuộc và dễ như “Con kênh xanh xanh” (sáng tác: Ngô Huỳnh), hay “Đời mình là một khúc quân hành” (sáng tác: Diệp Minh Tuyền), bạn có thể áp dụng hát bè phần 1 hoặc 2. Nhưng với những bài hát mà bạn không biết hát bè chỗ nào, hãy áp dụng phần 3 hoặc 4.
Nếu bạn không tự tin cho lựa chọn của mình, bạn hãy đến một phòng thu âm, nhờ nhạc sĩ ở đó hướng dẫn cách hát bè. Sau đó, thu âm để nghe lại cũng như để dễ nhớ dễ thuộc. Đây cũng là cách thuộc bài nhanh mà các ca sĩ chuyên nghiệp áp dụng.
Ở các quận huyện TP.HCM, đều có những phòng thu âm giá rẻ như ở quận 3, quận 10, quận Tân Bình, Quận Bình Thạnh, Thành phố Thủ Đức… Và nếu bạn chưa có lựa chọn, hãy tham khảo phòng thu âm của nhạc sĩ Xuân Nghĩa ở Quận 3 với địa chỉ cuối trang này nhé.
Thỉnh thoảng trong các hội diễn văn nghệ quần chúng, tôi thấy không ít tiết mục bộ đội Trường Sơn lại mặc trang phục rằn ri. Có người cho là phản cảm, có người cho rằng “quân phục rằn ri là của bộ đội hiện nay nên diễn được”.
Bản thân nhiều giám khảo cũng lúng túng vì không biết chấm thế nào cho đúng. Vì vậy tôi xin bàn luận một chút để bạn hiểu rõ hơn, có nên hay không khi xây dựng hình tượng bộ đội Trường Sơn mặc quân phục rằn ri trên sân khấu.
.. Tìm hiểu về trang phục rằn ri
Vào thế chiến thứ hai, các chuyên gia quân sự Mỹ đã thiết kế cho lính biệt kích loại trang phục ẩn nấp có tên gọi là Camouflage (nguỵ trang). Họ nghiên cứu từ cách ẩn náu của một loại cá “Peacock Flounder” (Cá bơn chấm xanh) ở vùng biển Hawai. Khi bơi sát đáy, cơ thể chúng đổi màu theo đá hoặc san hô bên dưới. Lúc này chúng như “tàng hình” và khó phát hiện.
Loài cá “Peacock Flounder” tự đổi màu theo đá và cát để nguỵ trang. Nhất là bức ảnh thứ 4, con cá gần như tàng hình.
Chính vì vậy màu sắc rằn ri được thiết kế mô phỏng bề mặt đất đá nơi trận địa chứ không phải màu cây rừng như nhiều người thường nghĩ. Và quân phục rằn ri cũng có nhiều màu cho phù hợp với thổ nhưỡng nơi chiến đấu.
Chẳng hạn, với lực lượng mặt đất và lính dù, rằn ri sẽ gồm xanh lá cây, nâu, trắng, đen. Lực lượng hải cẩu (đặc nhiệm biển) và lực lượng vùng núi tuyết sẽ có màu xanh biển và trắng. Còn lính sa mạc sẽ có màu vàng và nâu. Dần dần, rằn ri trở thành quân phục chiến đấu chung của cả thế giới.
Tuy nhiên, trong giai đoạn Mỹ ngụy, những cuộc đàn áp, bắt bớ… đều mang màu áo lính rằn ri. Điều đó khiến dân chúng kinh sợ. Từ đó rằn ri được xem là biểu tượng của “vũ lực” và “đàn áp”.
Cách ngụy trang của biệt kích Mỹ
…Trong suốt giai đoạn Mỹ ngụy, những cuộc đàn áp, bắt bớ… đều mang màu áo rằn ri. Điều đó khiến dân chúng kinh sợ. Từ đó rằn ri được xem là biểu tượng của “vũ lực” và “đàn áp”.
.. Vậy quân phục bộ độ cụ Hồ mặc màu gì?
Khác với quân phục rằn ri của Mỹ – ngụy, bộ đội Việt Nam dùng quân phục màu xanh cây rừng. Bởi dọc dãi Trường Sơn chúng ta chỉ toàn là rừng phủ xanh đồi núi. Khi hành quân, bộ đội lấy lá cây phủ lên ba lô, nón cối. Khi có động, bộ đội chỉ việc nép cạnh một bụi cây là trực thăng khó có thể phát hiện từ trên cao.
Chính vì vậy bộ đội Bắc Việt đã đi bộ vào Nam qua dãi Trường Sơn suốt bao năm trời mà địch khó phát hiện. Cuối cùng Mỹ phải sử dụng thủ đoạn rải chất độc da cam để cháy vàng hết cây rừng. Mục đích là để nhìn thấy màu xanh áo bộ đội.
Tuy nhiên, điều kỳ diệu là cây này chết thì cây khác mọc lên. Chúng tiếp tục che chở cho bộ đội đến ngày giải phóng. Chính vì vậy, màu xanh trơn của bộ đội còn là biểu tượng của sự “gan dạ”, “bất khuất”, của sự “hiền hòa”, và “che chở”.
Màu quân phục truyền thống của bộ đội Việt Nam
Quân phục màu xanh trơn của bộ đội còn là biểu tượng của sự gan dạ; hiền hòa; và “che chở”.
Sau ngày hòa bình, quân phục rằn ri được đưa vào sử dụng cho một số lực lượng chiến đấu. Trong đó có lực lượng chống Fun Rô; cảnh sát biển; lực lượng trấn át tội phạm; bộ đội biên phòng v.v… Tuy nhiên, màu xanh trơn vẫn là gam chủ đạo của quân đội Việt Nam hiện nay.
.. Vậy dùng trang phục rằn ri sai cách sẽ ra sao?
Trở lại với đề tài ta đang bàn, nếu bạn xây dựng hình tượng bộ đội Trường Sơn trên sân khấu với trang phục rằn ri cầm cờ đỏ sao vàng thì sao? Xin trả lời là người xem không phân biệt được đâu là “ta” đâu là “địch”, đâu là “chính nghĩa” đâu là “hung tàn”.
Một đơn vị Đoàn phường xây dựng kịch bản hội diễn thế này: tiết mục trước là cảnh minh họa bộ đội áo xanh chiến đấu với giặc áo rằn ri. Sang tiết mục sau, thì hai bạn rằn ri vừa rồi để nguyên xi quân phục ra múa bài “Hoa Sen dâng Bác”.
Người xem cảm giác như “địch vừa thắng ta, xông ra cảm ơn Bác”. Một bạn hồn nhiên trả lời rằng “đây là quân phục mượn của bộ đội biên phòng”.
Đúng, đây là quân phục hôm nay, nhưng không phải hôm qua. Còn trong lịch sử, rằn ri là quân phục của chế độ Mỹ ngụy. Cho nên, nếu anh bộ đội mặc quân phục rằn ri, khóc lóc chia tay mẹ lên đường đi B, chắc chắn người xem sẽ bảo: à, đây là một tay chiêu hồi hoặc Việt gian.
Tôi còn nhớ năm 2010, trong chương trình ca nhạc “Đêm huyền thoại” chào mừng 35 năm giải phóng miền Nam, được truyền hình trực tiếp (do một tờ báo lớn ở TP.HCM tổ chức). Chương trình kết thúc bằng tiết mục thời trang bộ đội . Trong đó có các kiểu quần phục xanh và rằn ri cách điệu.
Nếu như tiết mục này tách riêng thì sẽ không có gì để nói. Nhưng vị đạo diễn lại lồng ghép vào cảnh cuối khi xe tăng húc đổ cổng dinh độc lập. Và kết quả trên màn hình là:
Trong không khí tưng bừng ngày 30.4 lịch sử, các cô chân dài với trang phục rằn ri chiếc thấp chiếc cao, õng ẹo bên các anh bộ đội áo xanh. Còn lính ngụy quân phục rằn ri thì hân hoan với cờ đỏ sao vàng. Thậm chí một diễn viên nam “bộ đội” còn vui vẻ kè hai cô người mẫu rằn ri bước ra chung vui ngày giải phóng.
Mẹ tôi sau khi xem xong phải thốt lên: “bộ đội vào giải phóng miền nam để ăn chơi à?”. Hậu quả hôm sau tờ báo đó có một cuộc họp khẩn cấp…
Sân khấu là thế, nó là nơi khái quát hóa hiện thực. Cho nên dù muốn hay không thì tất cả những gì xuất hiện trên sân khấu. Người xem đều nhìn ở góc độ “ý nghĩa”.
Vì thế dù trang phục rằn ri ngày nay là quân phục chiến đấu của bộ đội Việt Nam. Nhưng khi bạn muốn tái hiện bộ đội Trường Sơn, bạn phải hiểu về quân phục lịch sử. Chỉ khi nào bạn diễn những tiết mục không ngày nay, hoặc đặc trưng lực lượng, thì bạn mới có thể sử dụng chính quần áo rằn ri đó.
Chúng ta vẫn thường nghe 2 thuật ngữ âm nhạc quốc tế là nhạc Country và World Music. Hiểu theo kiểu google translator là nhạc Quê hương và nhạc Thế giới. Vậy thực hư ý nghĩa những cụm từ này là gì?
Còn nhớ hồi xưa, trên bìa đĩa nhạc Country thường có hình mấy tay Cao bồi cưỡi ngựa chăn bò. Nên nhiều biên tập ca nhạc còn gọi là nhạc Đồng quê cho mỹ miều. Còn với thế hệ 7x thì chỉ nghe nhạc qua radio. Họ chỉ phân biệt là nhạc trong nước và nhạc Quốc tế mà thôi.
.. Nhạc Country là gì?
Cả thế giới đều biết, Folk Music tức là nhạc dân ca. Mà dân ca là nhạc lưu truyền trong dân gian, thường tác giả là khuyết danh. Vậy Country Music (nhạc quê hương hoặc nhạc đồng quê) có khác gì với nhạc Folk?
Thuật ngữ Country Music xuất phát từ miền viễn Tây nước Mỹ như Houston, Texas vào đầu những năm 1920. Nơi đây tập trung những cư dân đến từ các quốc gia khác như Mexico, Brazin,… Họ cùng lao động, trồng trọt chăn nuôi và xây dựng cuộc sống. Từ đó hình thành sự giao thoa văn hoá đặc biệt.
Ban đầu, họ giao lưu bằng nhạc của dân tộc mình. Mỗi người đem nhạc cụ của đất nước mình ra chơi chung. Rồi sau đó họ kết hợp sáng tác ra những bản nhạc pha trộn giữa các dân tộc chung sống. Và người Mỹ “gốc Tây” gọi đó là nhạc Country. Nhằm chỉ rằng đây là nhạc của những quốc gia khác sống tại Mỹ.
Vì kết hợp, nên loại âm nhạc đa sắc tộc này được tạo nên từ nhiều nhạc cụ khác nhau. Lý giải vì sao trong nhạc Country, ngoài đàn guitar xuất xứ từ Tây Ban Nha, còn có đàn Banjo của người da đen (biến thể từ Châu Phi); Mandolin (người Ý); kèn Harmonica của Áo; đặc biệt là người Brazil đem đến bộ gõ phong phú với trống Atabaque; Shekere; Tambourine…
Do sự giao thoa và ngữ điệu của các dân tộc, nên âm giai của nhạc Country cũng có khác biệt. Xuất phát từ nhạc cụ bộ dây, nên các nốt nhạc cũng có tăng giảm tuỳ hứng theo ngón tay. Chúng tạo nên những quãng nghe lợ lợ nhưng độc đáo của guitar.
Những quãng này về sau được phát triển vào nhạc Blue và Rock’n Roll. Người ta gọi là quãng Blue. Đây là quãng nhạc độc đáo của hợp chủng quốc Hoa Kỳ. (Đấy, đến cái âm nhạc “No.1” của xứ cờ hoa cũng phải do dân tộc khác tạo thành).
Túm lại, ta tạm hiểu: nhạc Country được hình thành từ những dân tộc “nước ngoài” đến sống tại Mỹ.
Một ban nhạc Country truyền thống với những nhạc cụ đến từ nhiều quốc gia
Á à, cũng lại từ anh chàng Mỹ nốt. Đây là danh từ mà người Hoa Kỳ đặt cho loại nhạc được kết hợp của các dân tộc sống ngoài Mỹ. Mà Mỹ thì hình thành từ thực dân Châu Âu (Anh Quốc), nên World music cũng là nhạc nước ngoài loại trừ phương Tây luôn.
Nhớ nhé, Country là các dân tộc sống trong Mỹ, còn World music là dân tộc sống ngoài Mỹ và phương Tây, tức là Châu Á, Châu Phi, Châu Mỹ Latin, một phần Châu Úc. Lý giải nhạc Schlager của Đức không được coi là “nhạc nước ngoài” của Mỹ nhé.
Vậy nhạc dân ca Nhật có phải World Music không? Câu trả lời là không, bởi lẽ World Music mà người Mỹ hướng tới, phải có sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại của nhiều quốc gia gộp lại. Nói dễ hiểu thế này, tai của người phương Tây nghe nhạc Châu Á hay Châu Phi nó ngộ ngộ, lạ lạ.
Nếu tách âm nhạc mỗi quốc gia ra, người Âu họ nghe bài nào cũng na ná nhau, (do đặc thù của các điệu thức). Nhưng nếu kết hợp các chất liệu âm nhạc mỗi quốc gia với nhau, thì nó tạo nên những âm sắc phong phú hơn, có thể khó nghe với chúng ta nhưng dễ nghe với người phương Tây hơn, và họ thích thế hơn.
Ngoài ra, nếu nhạc Country là của người dân lao động sáng tạo, thì World music lại do dân chuyên nghiệp nghiên cứu phát triển (chứ không phải dân tay ngang tình cờ vớ được bí kíp nhé). Vì vậy mãi đến thập niên 80, loại nhạc này mới ra đời sau khi hệ thống nhạc cụ điện tử synthesizer phát triển.
Các nhạc sĩ đã nghiên cứu giả âm thanh các nhạc cụ của các dân tộc Châu Á, Châu Phi, Châu Mỹ Latin, Châu Úc để phát huy các bộ sound của nhạc cụ này. Cho nên, khi nghe những bản World Music của Kitaro, lúc thì ta cảm nhận được âm giai của người Nhật, khi thì Trung Quốc… nó không rõ ràng, nhưng tất cả được quyện lại làm thành tuyệt tác trên những hoà âm hiện đại.
Vậy túm lại, khái niệm World Music được hiểu là âm nhạc đa chủng tộc ngoài Mỹ và phương Tây.
Đặc điểm chung của cả nhạc Country và World Music là phải có sự kết hợp của dân tộc này với dân tộc khác. Vì nếu không có sự kết hợp ấy, bản nhạc chỉ là dân ca, là Folk mà thôi.
Một ban nhạc phong cách thể loại World Music
.. Bạn thuộc trường phái nào?
Nói đến đây, hẳn bạn đã hình dung khái niệm âm nhạc mà Mỹ và phương Tây hình thành. Vậy nếu bạn muốn viết nhạc Country, hãy tự trả lời câu hỏi: âm giai của bạn kết hợp giữa dân tộc nào với dân tộc nào? Còn với World Music: âm nhạc của bạn kết hợp giữa quốc gia nào với quốc gia nào ngoài Mỹ và phương Tây?
Dĩ nhiên, không ai “vạch lá tìm sâu” như thế. Nhưng nếu bạn muốn khẳng định mình đẳng cấp, thì đẳng cấp cho nó tới. Đừng ngộ nhận để trở thành những tay ngoa ngữ. Và nếu thực sự bạn muốn ấn những mỹ từ ấy vào tác phẩm của mình cho nó Mỹ, thì phải sáng tác cho thật Mỹ. Tránh việc cứ viết nhái nhái Mỹ, rồi tưởng mình là Mỹ, coi chừng Mỹ họ cười cho.
Các bạn nào từng múa dân vũ ắt hẳn phải biết bản nhạc không lời Chicken Dance (vũ điệu gà con). Và trong danh mục dân vũ các nước, thì Chicken Dance lại được liệt vào vũ điệu dân gian Anh quốc. Điều này có đúng hay không?
Động tác minh họa vui trong bài dân vũ chicken dance
.. Từ bài dân vũ về “đàn vịt”
Theo nhiều tài liệu, bản nhạc mà chúng ta thường gọi là Chicken Dance ấy ra đời đầu tiên không phải ở Anh, mà lại ở Thụy Sỹ. Đây là bài nhạc được soạn cho đàn accordion, viết vào cuối 1957, do nhạc sĩ Werner Thomas sáng tác. Ông là một nhạc công chơi đàn phong cầm ở nhà hàng địa phương.
Tựa đề đầu tiên mà tác giả ở quốc gia đồng hồ đắt nhất thế giới, đặt là “Der Ententanz”. (Tiếng Anh tạm dịch là The Duck Dance – Vũ điệu của chú vịt). Bản nhạc không lời này diễn tả bước chạy lạch bạch của đàn vịt con (đoạn A). Và đoạn B mô tả hình ảnh những chút vịt lả lướt trên mặt nước. Đương nhiên, điệu múa dân vũ cũng hình thành từ đây mà ra.
Tuy nhiên, sau khi phổ biến thì bản nhạc cùng vũ điệu đàn vịt này được lan truyền khắp Đông Âu. Nhưng có vẻ như với lý giải của các nghệ sĩ múa phương Tây, họ cảm nhận những động tác vũ điệu ấy giống với loài chim hơn. Họ gọi bằng ngôn ngữ bản xứ là vũ điệu về loài chim: “Vogeltanz” (The Bird Dance).
Ở Hà Lan lại gọi là “De Vogeltjesdans” (The dance of the little birds). Còn ở Đức, người ta gọi là “Dance Little Bird”… Họ lý giải, đoạn A là đàn chim gọi nhau, và đoạn B là hình ảnh đàn chim bay lượn. Nghe cũng hợp lý.
.. Đến bài dân vũ “đàn gà”
Vậy tại sao bây giờ chúng ta lại gọi là vũ điệu gà con (Chicken dance)? Rõ ràng gà thì không thể bơi hay tung cánh bay? À, câu chuyện là thế này:
Trong một chương trình truyền hình địa phương vào năm 1981, ở vùng Tulsa, Oklahoma, Oktoberfest (Mỹ), một ban nhạc Đức luốn chơi bản nhạc này để làm chủ đề hóa trang. Thế nhưng ở khắp vùng Tulsa lúc ấy không còn bộ trang phục Vịt nào, chỉ có mỗi trang phục Gà.
Vậy là người Mỹ ở đó quyết định đổi tên tiết mục múa ấy là Chicken Dance (Vũ điệu gà con) cho phù hợp với bộ hóa trang để lên sóng. Từ đó, bản nhạc có tên mới: Chicken Dance.
Hình ảnh bộ hóa trang múa dân vũ chicken dance lần đầu tiên xuất hiện trên truyền hình Mỹ vào năm 1981
Như vậy, rõ ràng bài dân vũ này không phải xuất xứ từ Anh. Mà chỉ là được phổ biến rỗng rãi từ một quốc gia nói tiếng Anh mà thôi.
Chẳng lẽ sự kiện hàng thế kỷ qua, mà các nhạc sĩ trên toàn thế giới lại thờ ơ với đề tài “Happy New Year” cho những bài hát của mình?
Hẳn các bạn tìm nhạc mừng năm mới tết tây, sẽ gặp oái oăm là chỉ có duy nhất bài hát Happy new year của ban nhạc ABBA là phù hợp. Còn lại toàn nhạc giáng sinh (Hoặc kết hợp Marry Christmas and Happy new year). Vậy chẳng lẽ sự kiện toàn cầu, mà hàng thế kỷ chỉ có 1 bài hát riêng về phút giao thừa?
Ban nhạc ABBA Thụy Điển
Nào, trước tiên, chúng ta hãy cùng mổ sẻ xem họ đã viết gì trong bài hát ấy.
No more champagne And the fireworks are through Here we are, me and you Feeling lost and feeling blue It's the end of the party And the morning seems so grey So unlike yesterday Now's the time for us to say: Happy new year…
Tạm dịch:
Không còn rượu Sâm banh Và pháo hoa đã phát hỏa rồi Ở nơi này, cả bạn và tôi Chợt thoáng buồn và lạc lõng Đó là phút giây tiệc tàn Và bình minh dường như ảm đạm Không còn như ngày hôm qua. Đây là lúc để chúng ta cùng nói lời chúc mừng năm mới….
Đây là đoạn đầu của bài hát Happy new year. (Các nội dung sau bạn có thể tự đọc). Ở đây bạn thấy rằng, mở đầu bài hát đỉnh cao của thế giới mà lại là lời chia tay tiệc tàn. Tại sao vậy?
Đơn giản, phương tây nghỉ lễ đón giáng sinh và năm mới từ 24/12 đến ngày 1/1 năm sau. Vì vậy, thời điểm giao thừa năm mới là lời bế mạc của kỳ nghỉ này. Cho nên bài hát mới đề cập:
“không còn Sâm banh, tiệc mới tàn. Chúng ta nhìn lên bầu trời ngắm pháo hoa và đầy tiếc nuối”. Và cũng vì đó, giây phút kết thúc kỳ nghỉ năm mới đã khép lại, ngày mai sẽ không còn vui như mấy ngày qua”.
Đấy, sự kiện giao thừa là cái mà người ta không muốn nó đến, giây phút pháo hoa là thời điểm mà phương tây không mong đợi, dù là họ mở tiệc “year End”. (Cũng như chúng ta không muốn lễ bế mạc dù nó phải đến). Người ta chỉ nói “Happy new year”, rồi ôm nhau chan chứa nước mắt chia tay, rồi ai về nhà nấy. Vì thế, với phương Tây, thời điểm này chẳng có gì để ca ngợi.
Nói đến đây xin mở rộng thêm, tôi từng đọc một số bài báo viết rằng bài hát này là chuyện buồn của đôi tình nhân cô đơn trong đêm giao thừa. (Chắc do xem clip của ban nhạc ABBA, thấy có hai vợ chồng Björn Ulvaeus và Agnetha Fältskog. Mỗi người một góc nhà suốt bài hát nên tưởng là chuyện tình nhân, và có chữ “you and me”, nên nghĩ là “anh và em”.)
Thực ra phải hiểu là “tôi và các bạn”. Như thế mới hiểu đúng ý nghĩa bài hát, chẳng có gì là “Love” ở đây cả.
Vậy nói đúng hơn, thế giới có rất nhiều bài hát “mừng năm mới” với không khí mùa đông. Nhưng Happy new year là bài hát riêng về giao thừa và cũng là giây phút bế mạc.
Happy New Year là lời chúc cuối trước khi bế mạc kỳ nghỉ lễ ở phương Tây, và nó không dính líu gì đến Christmas
Riêng với Việt Nam thì ngược lại, lại hiểu là bài hát chào mừng năm mới. Vì người Việt quan niệm lễ nào ra lễ đó, Giáng sinh là giáng sinh, tết tây là tết tây, không ăn gộp. Vì thế Happy new year là bài hát mừng năm mới duy nhất không dính líu gì đến giáng sinh, nên được dùng suốt từ tết tây đến hết tết ta tại Việt Nam.
Cái này thì không có gì sai, nhưng phải giải thích ra để bạn hiểu, nếu bạn tìm những bài hát đúng ý nghĩa giao thừa tết tây kiểu Việt Nam (là no christmas) để sử dụng, thì cực kỳ khó, vì người ta ít viết bài hát chia tay năm mới mà nổi tiếng ngoài Happy new year của ban nhạc đến từ Thụy Điển.
Tôi xin mượn câu chuyện những người đòi bỏ tết ta, chuyển qua tết tây để hiểu thêm rằng văn hóa phương tây là nghỉ lễ hướng tới “đón” năm mới, còn chúng ta là nghỉ lễ để “thưởng thức” năm mới. Hai quan niệm hoàn toàn khác nhau. Vì thế, họ ăn chơi chán chê rồi mới nói Happy new year để kết thúc. Còn chúng ta sẽ nói Chúc mừng năm mới để bắt đầu.
