Ngày ấy, giữa bình nguyên Tây Bắc Chiều tháng tám, dưới ngọn cờ Tân Trào Đoàn quân, nghiêm mình thề quyết thắng Thời khắc ấy đã đến, cho dù đốt cháy dãy núi Trường Sơn, vẫn quyết tiến lên giành độc lập
Miền Nam, chính quyền Nhật buông súng Miền Bắc, những quảng trường reo hò Miền Trung, quốc triều từ ngôi báu Toàn dân ta hân hoan cách mạng tháng tám chiến thắng tưng bừng đất nước đứng trước trang sử mới
Rồi 2 tháng 9 ngôi sao vàng tung bay Bài tuyên ngôn phá tan gông xiềng năm châu Giữa Ba Đình nắng vẫn ấm áp theo lời Bác trước thế giới, vang vọng khắp trên toàn cầu Một Việt Nam mới khai sinh từ đây Ngọn cờ quyền dân tộc nay bắt đầu Khắp thuộc địa toàn nô lệ đứng lên giải phóng cho tự do
Thỉnh thoảng trong các hội diễn văn nghệ quần chúng, tôi thấy không ít tiết mục bộ đội Trường Sơn lại mặc trang phục rằn ri. Có người cho là phản cảm, có người cho rằng “quân phục rằn ri là của bộ đội hiện nay nên diễn được”.
Bản thân nhiều giám khảo cũng lúng túng vì không biết chấm thế nào cho đúng. Vì vậy tôi xin bàn luận một chút để bạn hiểu rõ hơn, có nên hay không khi xây dựng hình tượng bộ đội Trường Sơn mặc quân phục rằn ri trên sân khấu.
.. Tìm hiểu về trang phục rằn ri
Vào thế chiến thứ hai, các chuyên gia quân sự Mỹ đã thiết kế cho lính biệt kích loại trang phục ẩn nấp có tên gọi là Camouflage (nguỵ trang). Họ nghiên cứu từ cách ẩn náu của một loại cá “Peacock Flounder” (Cá bơn chấm xanh) ở vùng biển Hawai. Khi bơi sát đáy, cơ thể chúng đổi màu theo đá hoặc san hô bên dưới. Lúc này chúng như “tàng hình” và khó phát hiện.
Loài cá “Peacock Flounder” tự đổi màu theo đá và cát để nguỵ trang. Nhất là bức ảnh thứ 4, con cá gần như tàng hình.
Chính vì vậy màu sắc rằn ri được thiết kế mô phỏng bề mặt đất đá nơi trận địa chứ không phải màu cây rừng như nhiều người thường nghĩ. Và quân phục rằn ri cũng có nhiều màu cho phù hợp với thổ nhưỡng nơi chiến đấu.
Chẳng hạn, với lực lượng mặt đất và lính dù, rằn ri sẽ gồm xanh lá cây, nâu, trắng, đen. Lực lượng hải cẩu (đặc nhiệm biển) và lực lượng vùng núi tuyết sẽ có màu xanh biển và trắng. Còn lính sa mạc sẽ có màu vàng và nâu. Dần dần, rằn ri trở thành quân phục chiến đấu chung của cả thế giới.
Tuy nhiên, trong giai đoạn Mỹ ngụy, những cuộc đàn áp, bắt bớ… đều mang màu áo lính rằn ri. Điều đó khiến dân chúng kinh sợ. Từ đó rằn ri được xem là biểu tượng của “vũ lực” và “đàn áp”.
Cách ngụy trang của biệt kích Mỹ
…Trong suốt giai đoạn Mỹ ngụy, những cuộc đàn áp, bắt bớ… đều mang màu áo rằn ri. Điều đó khiến dân chúng kinh sợ. Từ đó rằn ri được xem là biểu tượng của “vũ lực” và “đàn áp”.
.. Vậy quân phục bộ độ cụ Hồ mặc màu gì?
Khác với quân phục rằn ri của Mỹ – ngụy, bộ đội Việt Nam dùng quân phục màu xanh cây rừng. Bởi dọc dãi Trường Sơn chúng ta chỉ toàn là rừng phủ xanh đồi núi. Khi hành quân, bộ đội lấy lá cây phủ lên ba lô, nón cối. Khi có động, bộ đội chỉ việc nép cạnh một bụi cây là trực thăng khó có thể phát hiện từ trên cao.
Chính vì vậy bộ đội Bắc Việt đã đi bộ vào Nam qua dãi Trường Sơn suốt bao năm trời mà địch khó phát hiện. Cuối cùng Mỹ phải sử dụng thủ đoạn rải chất độc da cam để cháy vàng hết cây rừng. Mục đích là để nhìn thấy màu xanh áo bộ đội.
Tuy nhiên, điều kỳ diệu là cây này chết thì cây khác mọc lên. Chúng tiếp tục che chở cho bộ đội đến ngày giải phóng. Chính vì vậy, màu xanh trơn của bộ đội còn là biểu tượng của sự “gan dạ”, “bất khuất”, của sự “hiền hòa”, và “che chở”.
Màu quân phục truyền thống của bộ đội Việt Nam
Quân phục màu xanh trơn của bộ đội còn là biểu tượng của sự gan dạ; hiền hòa; và “che chở”.
Sau ngày hòa bình, quân phục rằn ri được đưa vào sử dụng cho một số lực lượng chiến đấu. Trong đó có lực lượng chống Fun Rô; cảnh sát biển; lực lượng trấn át tội phạm; bộ đội biên phòng v.v… Tuy nhiên, màu xanh trơn vẫn là gam chủ đạo của quân đội Việt Nam hiện nay.
.. Vậy dùng trang phục rằn ri sai cách sẽ ra sao?
Trở lại với đề tài ta đang bàn, nếu bạn xây dựng hình tượng bộ đội Trường Sơn trên sân khấu với trang phục rằn ri cầm cờ đỏ sao vàng thì sao? Xin trả lời là người xem không phân biệt được đâu là “ta” đâu là “địch”, đâu là “chính nghĩa” đâu là “hung tàn”.
Một đơn vị Đoàn phường xây dựng kịch bản hội diễn thế này: tiết mục trước là cảnh minh họa bộ đội áo xanh chiến đấu với giặc áo rằn ri. Sang tiết mục sau, thì hai bạn rằn ri vừa rồi để nguyên xi quân phục ra múa bài “Hoa Sen dâng Bác”.
Người xem cảm giác như “địch vừa thắng ta, xông ra cảm ơn Bác”. Một bạn hồn nhiên trả lời rằng “đây là quân phục mượn của bộ đội biên phòng”.
Đúng, đây là quân phục hôm nay, nhưng không phải hôm qua. Còn trong lịch sử, rằn ri là quân phục của chế độ Mỹ ngụy. Cho nên, nếu anh bộ đội mặc quân phục rằn ri, khóc lóc chia tay mẹ lên đường đi B, chắc chắn người xem sẽ bảo: à, đây là một tay chiêu hồi hoặc Việt gian.
Tôi còn nhớ năm 2010, trong chương trình ca nhạc “Đêm huyền thoại” chào mừng 35 năm giải phóng miền Nam, được truyền hình trực tiếp (do một tờ báo lớn ở TP.HCM tổ chức). Chương trình kết thúc bằng tiết mục thời trang bộ đội . Trong đó có các kiểu quần phục xanh và rằn ri cách điệu.
Nếu như tiết mục này tách riêng thì sẽ không có gì để nói. Nhưng vị đạo diễn lại lồng ghép vào cảnh cuối khi xe tăng húc đổ cổng dinh độc lập. Và kết quả trên màn hình là:
Trong không khí tưng bừng ngày 30.4 lịch sử, các cô chân dài với trang phục rằn ri chiếc thấp chiếc cao, õng ẹo bên các anh bộ đội áo xanh. Còn lính ngụy quân phục rằn ri thì hân hoan với cờ đỏ sao vàng. Thậm chí một diễn viên nam “bộ đội” còn vui vẻ kè hai cô người mẫu rằn ri bước ra chung vui ngày giải phóng.
Mẹ tôi sau khi xem xong phải thốt lên: “bộ đội vào giải phóng miền nam để ăn chơi à?”. Hậu quả hôm sau tờ báo đó có một cuộc họp khẩn cấp…
Sân khấu là thế, nó là nơi khái quát hóa hiện thực. Cho nên dù muốn hay không thì tất cả những gì xuất hiện trên sân khấu. Người xem đều nhìn ở góc độ “ý nghĩa”.
Vì thế dù trang phục rằn ri ngày nay là quân phục chiến đấu của bộ đội Việt Nam. Nhưng khi bạn muốn tái hiện bộ đội Trường Sơn, bạn phải hiểu về quân phục lịch sử. Chỉ khi nào bạn diễn những tiết mục không ngày nay, hoặc đặc trưng lực lượng, thì bạn mới có thể sử dụng chính quần áo rằn ri đó.
Này, người bạn thân từ phương xa tới Hãy theo tôi lên đỉnh Kon Plông Nơi rừng hoang thức dậy mùa đông Nhìn mặt trời Rọi hào quang vào thung lũng mây Chiếu cánh hoa sắc màu lung linh Trên mặt hồ Toong Đam huyền thoại Rừng Măng Đen Với câu chuyện anh em Hư truyền qua bao đời Vẫn chưa bao giờ nguôi
Chorus: Mừng ta về đây Và rộng giang vòng tay Cùng người Mơ Nâm Trong tiếng chim rừng xôn xao gọi bầy Người anh em Sắc da dù nơi đâu Khi cùng chung nhịp cầu Hãy nối yêu thương vào nhau Mừng ta về đây
Và, Kèn k'vo vừa như lên tiếng Kết se duyên đất trời bao la Cho tình yêu không còn rời xa Một thời Từng vượt qua đạn mưa bão giông Vẫn hiên ngang mái nhà Kon Pring Bên vườn hồng đẹp xinh bốn mùa Chiều Măng Đen Có anh đào lung linh Trên thảo nguyên mây hồng Cùng thác Đak Ke trào dâng
Cao nguyên Kon Plông là một huyện thuộc tỉnh Kon Tum, nơi đó có thị trấn Măng Đen được xem là Đà Lạt 2 ở Tây nguyên. Tên gốc của thị trấn này là T’Măng Deeng, tức là vùng đất bằng trên đỉnh của Kon Plông theo ngôn ngữ của đồng bào Mơ Nâm sinh sống nơi đây.
Quả thực, về quy mô, nếu so với Đà Lạt, thì chưa thể. Nhưng nếu đánh giá về khí hậu, thì có thể gọi là tương đương. Nhất là sự hoang sơ đến mức, chiều dần xuống, bạn có thể đứng chụp hình với mây ở bất kỳ đâu quanh khi trung tâm. Những thành viên trong đoàn chúng tôi đã rét run vì chủ quan mang mỗi chiếc áo khoác mỏng cho chuyến đi ấy.
Măng Đen cũng có rừng thông với những khu biệt thự đẹp đang xây dựng ngày càng nhiều. Và nếu so sánh hình ảnh này với Đà Lạt, thì tôi cho rằng Măng Đen có phần đẹp hơn. Do những biệt thự ở đỉnh Kon Plông này nằm xen lẫn trong rừng thông, còn ở Đà Lạt thì những biệt thự chỉ nằm trong phố.
Và cũng chính sự lãng mạn hoang sơ ấy, giới trẻ hiện nay đến đây khá nhiều. Với những người sống ở Gia Lai, thì có vẻ thuận tiện hơn. Nhưng với người ở TP.HCM thì di chuyển hơi vất vả với 12 giờ đi xe. Trong khi đó, dự án sân bay Măng Đen vẫn còn trên giấy, thì cách tốt nhất là bạn săn vé máy bay giá rẻ để lên Gia Lai, rồi mua vé xe lên Kon Tum (khoảng 1 giờ đồng hồ), rồi đón xe buýt lên Măng Đen. Ở trên ấy, bạn có thể thuê homestay rất dễ thương, (hoặc biệt thự nếu đi đông), và thuê xe máy đi tham quan rất rẻ.
Giới trẻ thích nhất đến đây để săn mây với những quang cảnh đẹp mê hồn. Ngoài ra họ đi chơi ở những thác Pa Sỹ, thác Đak Ke, hồ Toong Đam… và đặc biệt không quên ghé qua viếng tượng đức mẹ Măng Đen bị cụt tay. (Bạn có thể tìm hiểu thêm về bức tượng ly kỳ này này tại đây)
Trong thời gian chúng tôi tìm hiểu ở Măng Đen, tình cơ có đến một quán cà phê ở khu vực được gọi là “phố đi bộ”. Gia đình chủ quán cũng rất hiếu khách và mời chúng tôi một buổi giao lưu tại quán, với sự tham gia của nhiều người dân cũng như du khách trú tại đây. Buổi giao lưu một mạc với guitar accoustic và những ly coctail đặc biệt do chủ quán thực hiện khiến cho chuyến sáng tác thêm phần đầm ấm.
Đặt ống kính ngắm phía trước, ánh mắt xuyên qua màn đêm đen Nhìn thấu giữa lớp sáng tối, những bóng ma sau bầy thiên nga Nhẹ nhàng từng bước chân men làn sương tiến vào (nhạc dạo) Chặn đường bầy thú hoang, vây mục tiêu sẵn sàng (nhạc dạo) Rồi phút chốc bổng lóe sáng, những chiến binh lao vào hang sâu Bằng những cú đấm sấm sét, những bóng ma đen hiện nguyên thân Chập chờn từng bước chân lê mình xin cúi đầu (nhạc dạo) Sào huyệt bầy sói nâu, từng khiến sóng gió bấy lâu, Giờ im bặt dưới mặt trời (nhạc dạo)
Trên đôi bờ vai vết thương chai bao lần Hiểm nguy chưa hề ngăn bước chân những con người Cài lên quân hàm tên những chiến binh cơ động Làm lá chắn cho cuộc sống yên bình hôm nay (nhạc dạo)
Ngày đất nước sắp thống nhất, lúc Bắc Nam hai miền cam go Cuộc chiến đấu quyết chiến thắng, đã phá tan muôn ngàn âm mưu Chặn thù hèn kế sâu cho hậu phương vững bền (nhạc dạo) Vẹn toàn từng tuyến sau cho tiền phương vững vàng (nhạc dạo) Rồi lúc chấm dứt tiếng súng, đất nước chung vui ngày sang trang Lại đứng trước thách thức mới, những bóng ma điên cuồng sinh ra Hằn học ngầm phá tan nơi bình yên xóm làng (nhạc dạo) Tựa một bầy thú hoang, ngầm cắn phá nát quê hương Vừa vươn mình dưới mặt trời (nhạc dạo)
Nên bao người con khắp nơi trên ba miền Tạm chia tay cuộc vui, khoác lên vai quân hàm Luyện cho da đồng gan sắt binh đao thao trường Làm lá chắn cho cuộc sống yên bình hôm nay (nhạc dạo)
Rồi vẫn những vóc dáng ấy trước gió mưa căng mình đêm nay Làm những chiếc lá chắn thép đứng trước phong ba cùng anh em Cùng vượt mùa bão giông, qua từng cơn lũ tràn (nhạc dạo) Nhường từng phần nước trong, nhường chiếu ấm giữa đêm giông Nhường nhau từng tấm lòng (nhạc dạo) Vinh quang dành cho những chiến binh cơ động Vì nhân dân xả thân trước gian lao không màng Xin nghiêng mình bên những hy sinh âm thầm Làm lá chắn cho cuộc sống yên bình hôm nay. (nhạc dạo) Làm lá chắn cho cuộc sống yên bình hôm nay
Giữa căn phòng, cô gái bước vào đám đông Bao vết loang bụi đường vẫn còn trên áo Cô gái âm thầm ngồi nơi cuối phòng Hỏi xung quanh về cuộc sống thăng trầm Mà phải đâu mấy ai cũng hiểu Nên có người bỏ đi không nói năng gì
Ôi tôi biết rồi, cô là người vừa viết tin sáng nay Bài viết chắt chiu từng nỗi niềm Về cuộc sống đổi thay theo mỗi ngày Bài viết nói thay từng số phận Vừa vượt qua từng giông tố thăng trầm Rồi hôm nay vẫn cây bút mọi ngày Quyển nhật ký viết chưa từng nhắc tên mình Tìm đến những nơi cần tiếng gọi Của con tim người làm Báo chân thành
Như hoa không tên điểm tô bờ suối vắng Không lung lay dù gió táp và mưa gào Không kiêu sa khi bên Cúc Lan Hồng Hoà mình vào mà không nhuốm thay màu Phải không cô? cô phóng viên xinh đẹp! Dù sóng gió vẫn bước đi bằng chính mình Rồi sớm mai đây khi thức dậy Nhìn xung quanh kìa cuộc sống đã chuyển mình.
Hãy liên hệ nhạc sĩ Xuân Nghĩa nếu bạn cần nhạc beat bài hát này
Click vào đây để xem số Điện thoại (Zalo):
0983823280
.. Hoàn cảnh sáng tác
Như hoa không tên là một trong những bài hát đề tài ngành nghề về báo chí. Tôi lấy ý tưởng từ câu chuyện cô gái phóng viên trong chuyến đi của Trại sáng tác xuyên Việt năm 2010. Và từ đó đến nay, bài hát trở thành một trong những ca khúc được yêu thích trong ngày Báo chí Cách Mạng Việt Nam hàng năm. Đặc biệt, hình tượng hoa không tên cũng trở thành nét đẹp của người làm báo, xuất hiện trong tiêu đề của những chương trình về ngày 21/6.
Xem tiếp:…>>>
Từ trại sáng tác xuyên Việt năm 2010
Cuối năm 2009, trong giờ teabreak của cuộc hội thảo về Văn hóa nghệ thuật của TP.HCM tổ chức, tôi cùng nhạc sĩ Thanh Bình đang trò chuyện, thì anh Nguyễn Văn Đua (lúc bấy giờ là Phó bí thư thành Ủy TP.HCM) bước lại. Hai chị em tôi cùng anh Ba Đua từng đi Trường Sa năm 2007 (xem thêm tại đây). Vì vậy khi gặp lại anh, chúng tôi rất vui mừng. Anh hỏi thăm CLB Sáng Tác Trẻ, và đề nghị chúng tôi nên tổ chức một trại sáng tác xuyên Việt cho các nhạc sĩ, và bảo sẽ chỉ đạo Thành đoàn TP.HCM xúc tiến. Ngay lúc đó, nhạc sĩ Phạm Đăng Khương, và nhạc sĩ Nguyễn Văn Hiên cũng đến chào hỏi, và một số phóng viên giơ máy ảnh lên, chúng tôi tạm ngừng câu chuyện tại đó.
Ảnh bìa báo Sài Gòn Giải Phóng, lúc tôi đang trò chuyện cùng anh Nguyễn Văn Đua (trái) trong giờ teabreak, thì các nhạc sĩ cùng tiến đến, và phóng viên đã chụp ngay khoảnh khắc này.
Thế rồi, vài tháng sau (2010), tôi nhận được cuộc gọi của nhạc sĩ Phạm Đăng Khương (lúc bấy giờ là Phó giám đốc NVH Thanh Niên) bảo sắp xếp để tổ chức trại sáng tác xuyên Việt theo chỉ đạo của Thành đoàn TP.HCM. Ồ, không ngờ anh Ba Đua nói làm thiệt. Chúng tôi sắp xếp ngay một đội hình gồm một số nhạc sĩ, ca sĩ, nhiếp ảnh gia, và nhà văn tham gia. Ngoài ra, Thành đoàn cũng chỉ đạo báo Tuổi Trẻ cử 1 phóng viên đi theo đoàn đưa tin. Và tờ báo hàng đầu TP.HCM này đã cử My Lăng, một cây bút phóng sự, cùng đi theo chúng tôi. Như vậy, tổng cộng cũng khoảng gần 30 thành viên.
Hành trình của chúng tôi gồm chuyến city tour quanh TP.HCM, đi tàu ra Quãng Ngãi. Rồi di chuyển bằng xe ô tô để tham quan cảng Dung Quất, phố cổ Hội An, Đại nội Huế, thành cổ Quảng Trị, nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn, Quảng Bình, chùa Bái Đính, động Tràng An ở Ninh Bình, lăng Hồ Chủ Tịch, nhà Đại tướng Võ Nguyên Giáp ở Hà Nội; nhà sàn ở Tuyên Quang; hồ Ba Bể ở Ba Vì, Thái Nguyên; mộ anh Kim Đồng, hang Pác Pó ở Cao Bằng; cửa khẩu Hữu Nghị ở Lạng Sơn… Và trở về bằng máy bay. [Một trong những tác phẩm viết trong chuyến đi này đã trở nên nổi tiếng là “Đô thị xanh trên dòng sông Sài Gòn” của nhạc sĩ Thập Nhất.
Đến nỗi niềm một phóng viên
Trong suốt chuyến đi, các văn nghệ sĩ thường tếu táo, bày trò vui vẻ. Có lẽ do cùng lĩnh vực, nên chúng tôi có chuyện để rôm rả. Riêng cô phóng viên trẻ My Lăng thì âm thầm hơn. Một phần do không cùng lĩnh vực, nên chẳng biết tham gia chuyện thế nào. Một phần cũng vì tính chất của một nhà báo, chỉ lắng nghe, thu thập thông tin, và nói bằng chữ. Điều này khiến một số người khó tính tỏ ra không hài lòng. Họ cho rằng tính cách cô ấy không hòa đồng.
Rồi cách vài ngày sau, báo Tuổi Trẻ cũng xuất hiện các bản tin về hành trình chúng tôi. Tổng cộng là 4 tin trên báo giấy trong 7 ngày. Nhưng nhiều người lại cho rằng tin tức hơi ít, phải là ngày nào cũng đưa tin mới “xứng tầm”.
Tôi phải mở ngoặc với các bạn rằng, thời điểm đó, báo điện tử chưa phát triển mạnh. Vì thế tin tức chủ yếu lên báo giấy. Và việc đưa tin được hay không còn tùy thuộc vào sự kiện có gì đáng nói không. Tuy nhiên, bệnh tưởng khiến một số người đòi hỏi cao hơn. Rằng nghệ sĩ đi tới đâu ai cũng cũng quan tâm, báo Tuổi Trẻ phải đưa tin, dù chỉ chụp ảnh tham quan. Và họ cho rằng cô phóng viên ấy nghiệp vụ kém. Tôi đến xấu hổ vì những hiểu biết chán đời như thế.
Câu chuyện chưa dừng lại ở đó. Mấy ngày sau khi trở về, My Lăng gọi điện cho tôi với giọng buồn trong nước mắt rằng, có người đã nói với lãnh đạo của cô về thái độ không hòa đồng trong chuyến đi, và đưa tin quá ít. Tôi muốn nổi khùng lên. Chữ in bằng tiền chứ có phải báo tường đâu mà muốn đăng gì thì đăng. Nếu có máy đo huyết áp lúc đó, chắc sẽ thấy máu nghề báo của tôi cao hơn máu nghệ sĩ. Bạn phải hiểu, nếu tổ chức sự kiện mà báo chí không viết nổi, tức là bạn thất bại. Và hành trình của chúng tôi là đi sáng tác. Bao giờ có tác phẩm công bố thì mới được xem là thành công. Thế mà 7 ngày hành trình, chưa có tác phẩm mà đã có 4 bản tin, họ còn chưa vừa lòng?
Tôi chỉ an ủi thôi chứ biết làm gì giờ. Chuyện mấy ông nghệ sĩ tự dưng bắt phóng viên người ta lãnh đủ. Rồi bực bội mấy ngày, tôi nghĩ ra một cách: sáng tác một bài hát với hình ảnh cô phóng viên này. Coi như chuyến này tôi sẽ viết 2 bài hát, một bài về cảng Dung Quất (Quảng Ngãi), và một bài về nhà báo. Nếu thành công, bài hát sẽ là gáo nước lạnh vào những định kiến ấy. Còn không thành công?… tôi chưa từng nghĩ điều này.
Bài hát Như hoa không tên
Vậy chủ đề là gì đây? Đã có biết bao sáng tác về nhà báo, nhưng không mấy được nhắc lại. Có lẽ do cái nghề đặc thù mà dân ngoại đạo khó diễn tả. Tôi nhớ lại cái hôm đi tham quan hồ Ba Bể ở Ba Vì. Khi đến Ao Tiên, một cái ao thiên nhiên rất thơ mộng, chúng tôi thấy hai bên lối đi xuống hồ có rất nhiều hoa nhỏ giống mấy hoa li ti trong những bó hoa trang trí. My Lăng hỏi tôi hoa đó tên gì. Tôi vốn dốt đặc về cây cỏ, chỉ biết vài loại phổ thông như hoa hồng, hoa cúc. Còn lại có tên hay không tôi cũng không quan tâm, nên nói đại là hoa dại.
Ồ, hay quá, người làm báo cũng giống như loại hoa trang trí ấy. Âm thầm mà không thể thiếu, để tôn vinh những nhan sắc khác. Đây chính là hình tượng người làm báo mà tôi đang tìm.
Để mở đầu bài hát, tôi phác họa hình ảnh một nữ phóng viên đi lấy tin ở một sự kiện, tất tả lao vào công việc. Hình ảnh này bắt nguồn từ cái hôm đầu tiên ra ga Sài Gòn đón tàu đi Quảng Ngãi, lúc này phóng viên My Lăng mới xuất hiện. Trước mặt tôi là một nữ phóng viên trẻ có nét duyên, đang hớt ha hớt hải kéo chiếc vali sợ muộn giờ. Áo khoác còn xộc xệch, My Lăng cừa nói vừa thở: nguyên ngày em phải tranh thủ đi phỏng vấn và thực hiện cho xong phóng sự để nộp tòa soạn.
Trong suốt những ngày chúng tôi được tiếp đón tại các tỉnh, My Lăng thường ngồi ở cuối phòng để di chuyển linh hoạt mà chụp ảnh. Đây cũng là hình ảnh thường thấy trong các sự kiện, các phóng viên đều đứng ở những góc khuất, tránh làm phiền những người khác. Vì vậy, chữ “âm thầm” đã toát lên tính chất của một công việc vốn dĩ không dễ dàng:
“Giữa căn phòng cô gái bước vào đám đông, bao vết loang bụi đường vẫn còn trên áo. Cô gái âm thầm ngồi nơi cuối phòng Hỏi xung quanh về cuộc sống thăm trầm…”.
Bài hát mở đầu như một ký sự, và khái quát hóa các công việc của một phóng viên bằng ca từ. Chẳng hạn, đối với bạn, quyển nhất ký để viết chuyện đời mình. Nhưng phóng viên có đến cả chục quyển nhật ký, chỉ viết chuyện đời người. Và họ tìm đến không phải vì “phong bì”, mà là máu nghề nghiệp, và cũng là nhiệm vụ. Kết quả công việc của những bông hoa không tên đó là thay đổi cuộc sống mỗi ngày. Và bài hát Như hoa không tên đã ra đời như thế.
Bài hát của những người làm báo
Sau khi xong, tôi tiến hành làm bản phối âm bài hát Như hoa không tên bằng các phần mềm chuyên dụng. Đồng thời, sử dụng cây guitar điện để làm nhạc dạo. Rồi tôi tự ghi âm, xem như một sản phẩm âm nhạc do người công tác trong ngành báo chí, vừa sáng tác, vừa trình bày. Tôi đưa My Lăng nghe. Cô ấy chỉ cười nói: em biết anh viết về ai rồi, cảm ơn anh!
Ngày 21/6 sắp đến, tôi copy bản audio này ra nhiều đĩa, và đem tặng cho mỗi phóng viên đồng nghiệp hay phỏng vấn tôi một bản. Mọi người đón nhận khá trân trọng. Và sau đó, một số tờ báo đã đưa tin về bài hát Như hoa không tên này. Dần dần, trong các chương trình tôn vinh người làm báo hằng năm, bài hát này lại xuất hiện nhiều hơn. Một thời gian sau tôi nhờ ca sĩ Đức Tuấn ghi âm bài hát này để phổ biến rộng hơn. Rồi sau đó, không chỉ bằng giọng ca Đức Tuấn, mà phần lớn do chính các nhà báo thể hiện. Thậm chí, tôi được mời ra Hà Nội để trình bày bài hát này trong chương trình truyền hình trực tiếp trao giải báo chí. Nhiều phóng viên đã nói với tôi và có hơi đề cao rằng: đây đúng là bài “nhà báo ca”!
Lý do tôi nhờ ca sĩ Đức Tuấn thu âm lại bài hát Như hoa không tên, ngoài việc Tuấn thường tham gia các chương trình tôn vinh, còn vì phóng viên My Lăng rất ngưỡng mộ giọng ca sĩ nam cao trong bài Nơi ấy là Trường Sa mà tôi cho nghe trong hành trình. Cũng sau chuyến đi ấy, ước muốn ra Trường Sa để làm phóng sự của My Lăng đã thành hiện thực.
.. Thanks
Chân dung những người được đề cập trong bài viết, đã góp phần cho sự thành công này
Hãy đến nơi đây, để nghe câu chuyện nhỏ Về vùng Gò năm xưa, là những luống rau thưa Vượt qua những thăng trầm, từng mảnh vườn sinh sôi Lộc non khẽ đâm chồi, ươm nụ vàng muôn nơi. Bến Cát sông xưa, giờ lối đi rộng mở Con đường chiều Quang Trung Dọc ngang phố đông vui Gò Vấp nắng ban chiều, dừng mọi điều lo âu Từng đôi ngắm phố phường, mơ chuyện ngày uyên ương
Chorus: Em có nhớ con đường ngày nào còn nhấp nhô phơi mình trong nắng mưa Nay là những quảng trường xinh đẹp sáng lung linh khi đêm về Biết bao trái tim cùng đồng hành và nghĩ suy chung một niềm ước mơ Bao lần đổi thay để chuyển mình. Bao lần nói không với ngại ngần Kết nên những câu chuyện, về vùng Gò hôm nay.
Vẫn dáng quen xưa, Gò Vấp sông Vàm Thuật Trên đồng diều hôm qua, vườn hoa đã lên bông Điểm tô những công trình, mang hình hài mai sau Vừa xong những nhịp cầu, nối liền từ muôn nơi. Giáo án tương lai vừa viết lên bục giảng Nơi trường học khang trang, vừa xây mới hôm qua Ngoài kia những khu nhà, đang dọn về hôm nay Để thay những gam màu của nhọc nhằn năm xưa.
Chuyện vùng Gò hôm nay là bài hát cổ động về Quận Gò Vấp được viết vào năm 2021. Tôi sáng tác ca khúc này theo lời đề nghị của đồng chí Chủ tịch UBND Quận Gò Vấp. Bản ghi âm do tôi cùng ca sĩ Nhật Thanh thực hiện.
Nhạc sĩ Xuân Nghĩa và ca sĩ Nhật Thanh trong buổi ghi hình bài hát “Chuyện vùng Gò hôm nay” tại sân Golf Tân Sơn Nhất
Với sức trẻ và tiên phong Bằng nhiệt huyết chính trái tim mình Muốn góp sức với đôi tay Xây cuộc đời ngày mai tươi sáng Kìa quận 6 đến hôm nay Đã vươn mình từ những tầm cao Những công trình tuổi thanh niên Đồng hành từ trong khó khăn Bên nhau trong từng nhịp bước Chặng đường mới dẫu phong ba, Vẫn không màng ngại khó vượt qua Vẫn tin rằng một ngày mai Tuổi trẻ quận Sáu chúng ta Xứng đáng với lá cờ đầu.
Tiếng reo hò ngày hôm qua Từng ghi dấu chiến tích Hố Bần Vẫn thôi thúc lớp thanh niên Quyết đi đầu dựng xây kiến thiết Từ Bình Phú đến Phú Lâm Những công trình rực sáng tầm cao Những con đường về Bình Tây Hoà nhịp cùng bao chuyến xe Đưa bao chuyến hàng muôn hướng Chặng đường mới dẫu phong ba Vẫn không màng ngại khó vượt qua Vẫn tin rằng một ngày mai Tuổi trẻ quận 6 chúng ta Xứng đáng lá cờ tiên phong.
Tiếng hát tuổi trẻ Quận 6 là bài hát về quận 6 được viết vào năm 2009. Khi đó, đồng chí Hứa Phương Tuấn – một cán bộ của Mặt trận tổ quốc Quận 6 – đã gọi điện cho tôi, hẹn gặp và đặt vấn đề với tôi để viết một bài hát cho Quận 6.
Tôi nhận lời, và thực hiện bài hát này trong một thời gian ngắn (khoảng 1 tháng) với các thông tin do đồng chí Tuấn cung cấp. Đến tháng 6/2009, thì bài hát hoàn thành. Sau đó, tôi nhờ nhạc sĩ Đinh Quang Minh thực hiện bản phối âm, và nhóm Giai Điệu Xanh (nhóm hát bài Đến Với con người Việt Nam tôi) thực hiện phần ghi âm.
Sau khi đồng chí Tuấn đưa bản ghi âm bài hát về quận 6, tôi không ngờ rằng đến 10 năm sau, ca khúc này vẫn tiếp tục vang lên ở các hội diễn của Quận, và trong các hoạt động tình nguyện của đoàn thanh niên cơ sở.
Một cuộc thi với chủ đề bài hát Tiếng hát tuổi trẻ quận 6 năm 2017
Em hãy đón từng giấc mơ, giấc mơ bình yên như mọi người Đôi khi bầu trời có nắng mưa. Cuộc đời ngàn bàn tay đón đưa Giờ đây em hãy bước ra ngoài, ngắm lại mình dưới ánh nắng Lắng nghe nụ cười vẫn đến thăm, để thấy em không một mình.
Em hãy sống bằng trái tim, trái tim ngày xưa luôn mỉm cười Luôn tin rằng rồi nắng sẽ lên, rằng cuộc đời ai cũng có tên Nhìn xem ngoài kia cuối chân đồi, những hạt mầm thiếu ánh nắng Vẫn vươn mình dậy theo tháng năm, để hướng ra nơi mặt trời.
Chorus: (huh huh huh huh huh huh hah hah hah hah hah hah) Và còn tình yêu lung linh đang tỏa sáng nơi cuối con đường Chờ đợi em mai đây khi nào vết thương xưa hóa thành tia nắng Chiếu rọi vào thung lũng sâu Lúc ấy con sông thức dậy mùa đông Lúc ấy cánh đồng hoang sẽ vươn mầm Là lúc con tim em khóc nỗi vui đầu tiên.
Lau nước mắt và đứng lên, bước đi và ung dung mỉm cười Lo âu nào rồi cũng sẽ qua, nhọc nhằn rồi đây cũng cách xa Ngày mai bừng lên cuối chân trời, những ngọn chồi dưới ánh nắng Lắng nghe nụ cười em đến thăm, Để thấy không ai một mình.
Trở lại câu chuyện bài hát Đến với con người Việt nam tôi chính thức được biết đến (sau những năm 2001) tại Nhà văn hoá Thanh niên TP.HCM thông qua sự biểu diễn của CLB GIai điệu xanh. Bài hát về quốc thể lúc ấy lan truyền nhanh tới mức tên ca khúc được biết đến trước cả tên tôi.
Điển hình là cô Lan (dân NVH Thanh Niên lúc bấy giờ gọi là má Lan – chủ một cửa hàng bách hoá trang phục thanh niên bên trong NVH Thanh Niên), cũng copy bản audio bài hát ấy, đưa vào các đĩa nhạc sao chép để bán, khi chưa biết mặt tôi.
Một hôm, tôi ghé quầy bách hoá của cô Lan, chỉ vào chiếc đĩa cô đang bán, với giọng ra ý khoe: bài hát này là cháu sáng tác đó cô! Cô Lan ngớ người: “thiệt không mày, đưa chứng minh nhân dân tao coi”. Tôi cười và lấy CMND đưa cô xem, mặc dù thừa biết thông tin đó chẳng chứng minh gì, có chăng thì chỉ chứng minh tôi đúng là thằng Xuân Nghĩa, thế thôi. Nhưng cô Lan cầm CMND, nhìn tới nhìn lui mặt tôi, rồi nói: không ngờ thằng trẻ như mày mà viết (bài hát) được vậy.
Từ đó, cô Lan khá ưu ái tôi. Hễ tôi cần chiếc cà vạt, hay chiếc áo đoàn, hoặc bất kỳ thứ gì cửa hàng cô có, tôi đều được… tặng miễn phí, kèm thêm ly cà phê đá nếu có thời gian trò chuyện với cô!
Một lần, cô tâm sự về cuộc đời thăng trầm của mình, rằng cô có đứa con đang làm lại cuộc đời tại trường Giáo dục và Dạy nghề Số 5 của lực lượng Thanh niên Xung phong. Hiểu một cách đơn giản, đây là trường cai nghiện do lực lượng Thanh niên Xung phong quản lý. Các thanh niên cai nghiện được đưa lên đây học tập trong 4 năm (sau này chỉ còn 2 năm), và trở về với gia đình.
Cô Lan là một người mẹ tài giỏi, nhanh nhẹn, biết kiếm tiền, biết trước biết sau. Nhưng một đứa con của cô đã sa vào con đường ma tuý, và cô phải gửi con về với ngôi trường này để làm lại cuộc đời.
Biết tôi thích đi đây đó sáng tác, cô bảo tôi: “để tao nói với Trường 5, cô cháu mình lên đó chơi một bữa”. Giai đoạn ấy, tôi được nhạc sĩ Nguyễn Văn Hiên giao cho vị trí chủ nhiệm CLB Sáng Tác Trẻ (tiền thân là CLB Sáng Tác Trẻ Thành Đoàn TP.HCM – ra đời sau năm 1975), nên tôi đồng ý ngay, bởi tôi cũng muốn tổ chức cho CLB của mình đi thực tế sáng tác ở những vùng xa vùng sâu.
Đến ngôi trường của Thanh niên xung phong
Và thời điểm đó là khoảng năm 2006, cô Lan kết nối với anh Huỳnh An Trung – Giám đốc trường Số 5 ở huyện Đak Rlấp (nay đổi thành trường số 1, huyện Tuy Đức) tỉnh Đak Nông. Vài tuần sau, CLB Sáng Tác Trẻ NVH Thanh Niên chúng tôi chính thức được lời mời đến giao lưu tại trường trong 2 ngày.
Tôi không cần mô tả quá chi tiết về khung cảnh, hay cuộc sống của các học viên cai nghiện ở đây. Mà chỉ cần nói với các bạn rằng, chúng tôi được nghỉ trong một ngôi nhà sàn bằng gỗ cũ kỹ của thanh niên xung phong.
Ngôi nhà đó nằm thơ mộng bên hồ Dzoãn Văn, nơi mà nhạc sĩ Thế Hiển đã sáng tác ca khúc Hát trên nông trường xanh . Anh Hiển cũng tham gia đoàn, và chỉ cho tôi con dốc mà anh viết trong đoạn điệp khúc: “Đường mòn dốc cao bao dấu chân người đi qua“. Đấy là con dốc ngay phía trước ngôi nhà sàn này.
Thôi tạm gác bài hát của nhạc sĩ Thế Hiển vào một chuyên đề khác nhé. Tôi trở lại đề tài hôm nay. Đúng là để đưa CLB của mình đi sáng tác, tôi cần phải thực hiện phần ý tưởng âm nhạc, thông qua những điều mà cô Lan đã kể cho tôi về cuộc sống ở những trường cai nghiện.
Và bài hát “Để thấy em không một mình” là ý tưởng mà tôi thực hiện cho chuyến đi này. Phần âm nhạc tôi đã thực hiện gần như hoàn chỉnh. Tuy nhiên, phần ca từ vẫn là những mảnh ghép chưa hoàn chỉnh, và có phần vụn vặt.
Cho đến khi ở ngôi nhà sàn bên hồ Dzoan Văn ấy, tôi thấy có một cồn đất giữa hồ rất đẹp. Ở đó có nhiều cây cỏ dại mọc chen chúc và cùng hướng về phía hấp thụ ánh nắng. Hình ảnh này khiến tôi nghĩ tới những cánh hoa luôn hướng về phía mặt trời, về mục đích lớn hơn của cuộc đời mỗi người. Và sau khi trở về, tôi hoàn thành bài hát không lâu sau đó.
Vài tháng sau, tôi trở lại trường số 5, và hát ca khúc mới này cho các học viên trường trong một buổi giao lưu. Sau khi xuống sân khấu, anh Trung (Giám đốc trường) có trò chuyện với tôi, anh nói rằng có những học viên đã khóc khi nghe bài hát này.
Và sau đó, trường đã trao tặng tôi kỷ niệm chương trong ngày kỷ niệm thành lập trường. Và từ đó đến nay, cứ đến ngày thành lập lực lượng Thanh niên Xung phong (28/3), tôi vẫn được mời đến dự chương trình họp mặt với các anh em lực lượng. Nhiều đồng chí đã chuyển công tác, hoặc ở những vị trí cao hơn. Nhưng họ vẫn nhắc tôi, và trình diễn ca khúc “Để thấy em không một mình” như một bài hát truyền thống của trường 1.
